اصطلاح مفهوم عسروحرج زوجه:
عسر و حرج به معنی سختی و مشقت است و اصطلاحا حالتی را در برمیگیرد که زن از ادامهی زندگی با همسر خود عاجز و ناتوان شده و تحمل آن زندگی برای او غیرممکن است و هرطور شده میخواهد از همسر خود طلاق بگیرد.
عسروحرج در مادهی ۱۱۳۰ قانون مدنی و تبصرههای آن بیان شده که زن میتواند با اثبات یکی از آنها در دادگاه از همسر خود جدا شود و این جدایی طلاق بائن محسوب میشود و در مدت عده برای مرد حق رجوع وجود نخواهد داشت.
درطلاق به علت عسروحرج، زن با مراجعه به دادگاه خانواده علت عسروحرج را بیان میکند و با اثبات آن از دادگاه درخواست طلاق مینماید . دادگاه در صورتی که عسروحرج را ثابت بداند مرد را ملزم میکند که به علت شرایط مشقتباری که برای همسر خود فراهم کرده او را طلاق بدهد و چنانچه اجبار مرد ممکن نباشد زوجه با اذن قاضی و با حکم دادگاه طلاق داده میشود.
موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه از مصادیق عسر و حرج محسوب می گردد
۱)ترک زندگی خانوادگی توسط زوج به مدت حداقل شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲) اعتیاد زوج اعتیاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، در صورتی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امکان ترک آن نیز نباشد.
۳) محکومیت قطعی زوج
به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴)ضرب و شتم یا سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه غیرقابل تحمل باشد.
۵)ابتلاء زوج به بیماریهای صعبالعلاج یا روانی
بهنحوی که سلامت زن یا زندگی مشترک را مختل نماید.
"موارد مذکور جنبه تمثیلی دارد نه حصری" یعنی هر وضعیتی که بر اساس شرایط زندگی زوجین موجب مشقت شدید برای زن شود ، میتواند *عسر و حرج* محسوب گردد. بعنوان مثال:
ـ عدم پرداخت نفقه بهطور مستمر
ـ سوءظن شدید یامحدودیتهای نامتعارف از سوی شوهر
ـ ازدواج مجدد بدون رضایت همسر اول (در برخی موارد خاص)
ـ اختلالات جنسی غیرقابل درمان یا ناتوانی جنسی کامل زوج
ـ بیکاری مداوم زوج و نبود امکان تأمین معاش.